Đất lưu không là một thuật ngữ không được quy định trong các văn bản pháp luật hiện hành về đất đai. Tuy nhiên, trên thực tế, thuật ngữ đất lưu không vẫn được rất nhiều người sử dụng. Vậy các bạn có biết đất lưu không là gì hay không? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về đất lưu không cũng như những quy định có liên quan đến đất lưu không của pháp luật thông qua bài viết này.

Đất lưu không là gì?

Đất lưu không mặc dù không được quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật về đất đai cũng như các văn bản pháp luật khác có liên quan, tuy nhiên đất lưu không có thể được hiểu là đất hành lang an toàn giao thông, hành lang lưới điện, đê điều,…. Các khu vực đất này đã được nằm trong quy hoạch làm đất để phục vụ các công trình công cộng, giao thông, thủy lợi, công trình điện,… Tuy nhiên, những khu đất này nhà nước vẫn chưa sử dụng đến và hiện đang được bỏ không.

Như vậy, có thể thấy, đất lưu không chính là đất công cộng do nhà nước quản lí tuy nhiên chưa được sử dụng đến. Khi nhà nước chưa sử dụng những phần đất này, người dân ở các khu vực lân cận có thể tạm thời sử dụng phần diện tích đất đó khi được sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền.

Tuy nhiên, khi Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các công trình theo kế hoạch đã được định sẵn thì người dân sẽ phải trả lại đất cho Nhà nước và không được đền bù cũng như không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho phần đất này.

Có được phép sử dụng đất lưu không hay không?

Như những chia sẻ trên có thể thấy, người dân được phép sử dụng đất lưu không khi Nhà nước chưa tiến hành thực hiện các công trình theo kế hoạch đã được định sẵn.

Người dân có thể sử dụng đất lưu không khi có nhu cầu. Bởi vì đất lưu không thuộc sở hữu của Nhà nước nên người dân chỉ được sử dụng đất này trong thời gian tạm thời và người sử dụng đất lưu không cũng sẽ không phải đóng các khoản thuế có liên quan đến đất. Tuy nhiên khi Nhà nước cần sử sử dụng và có yêu cầu thu hồi đất thì người dân phải hoàn trả 100% diện tích đất đang sử dụng mà không được bồi thường.

Quy định về việc sử dụng đất lưu không

Mặc dù đất lưu không không được quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật, tuy nhiên đây có thể được hiểu là đất để xây dựng các công trình công cộng do nhà nước quản lý. Pháp luật về đất đai đã có những quy định cụ thể về việc sử dụng đất lưu không.

Theo Điều 157 Văn bản hợp nhất Luật đất đai năm 2018, việc sử dụng đất lưu không được quy định như sau:

• Việc sử dụng đất xây dựng công trình công cộng (đất lưu không) có hành lang bảo vệ an toàn phải bảo đảm kết hợp khai thác cả phần trên không và đất trong lòng đất. Phải bố trí, kết hợp các loại công trình trên cùng một khu đất nhằm tiết kiệm diện tích đất và phải tuân theo các quy định của pháp luật chuyên ngành có liên quan về bảo vệ an toàn công trình.
• Người đang sử dụng đất được pháp luật thừa nhận mà đất đó nằm trong hành lang bảo vệ an toàn công trình thì sẽ được tiếp tục sử dụng đất theo đúng mục đích đã được xác định và các chủ thể này không được gây cản trở cho việc bảo vệ an toàn công trình.
  Trong trường hợp việc sử dụng đất lưu không gây ảnh hưởng đến việc bảo vệ an toàn công trình thì chủ công trình và người sử dụng đất phải có biện pháp khắc phục, nếu không khắc phục được thì Nhà nước sẽ thu hồi đất và bồi thường theo quy định của pháp luật.
• Các cơ quan, tổ chức trực tiếp quản lý công trình có hành lang bảo vệ an toàn có trách nhiệm công bố công khai mốc giới hành lang bảo vệ an toàn công trình. Đồng thời phải chịu trách nhiệm chính về việc bảo vệ an toàn cho công trình, trong trường hợp hành lang bảo vệ an toàn công trình bị lấn, chiếm hay bị sử dụng trái phép thì phải kịp thời báo cáo và yêu cầu UBND cấp xã tại nơi đó để xử lý.

Ngoài ra, tại Nghị định 43/2014/NĐ-CP của Chính phủ cũng quy định việc sử dụng đất lưu không phải tuân theo nguyên tắc không ảnh hưởng đến xung quanh và các công trình công cộng, theo đó:

• Nếu công trình được xây dựng trên đất hay việc sử dụng đất gây ảnh hưởng đến đời sống, sức khỏe người sử dụng đất hay việc bảo vệ an toàn công trình thì cơ quan Nhà nước sẽ thẩm định mức độ ảnh hưởng và ra quyết định đề nghị thu hồi khi cần thiết.
• Nếu việc sử dụng đất khiến cho việc bảo vệ an toàn công trình bị ảnh hưởng thì người sử dụng đất phải có biện pháp phù hợp để khắc phục.
• Để được sử dụng đất lưu không thì người dân cần khai báo và được sự cho phép của UBND xã/phường. Đồng thời, phải thực hiện cam kết không nhận được bồi thường khi thu Nhà nước có quyết định thu hồi.

Đất lưu không có được cấp sổ đỏ không?

Bởi vì đất lưu không là đất công cộng do Nhà nước quản lý và người dân chỉ được phép sử dụng quỹ đất này khi nhà nước chưa sử dụng đến chúng nên người dân sẽ không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hay còn được gọi là sổ hồng đối với phần đất này.

Khi người dân có nhu cầu muốn tạm thời sử dụng phần diện tích đất lưu không thì cần phải làm văn bản tường trình gửi đến Ủy ban Nhân dân nơi đang có đất, thể hiện rõ nhu cầu muốn sử dụng tạm thời đất lưu không của cá nhân hay gia đình mình, cùng với cam kết khi bị thu hồi đất sẽ không được bồi thường. Nếu cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận thì người dân mới được phép sử dụng phần đất lưu không đó.

Đất lưu không có được xây dựng, chuyển nhượng không?

Do đất lưu không là đất công cộng do nhà nước quản lý và người dân chỉ được sử dụng những phần đất này trong thời gian tạm thời nên người dân sẽ không được phép thực hiện các giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất.

Còn nếu người dân muốn được xây dựng trên phần đất lưu không này thì cần phải xin phép cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Khi được đồng ý thì người dân có thể xây dựng các công trình xây dựng trên phần đất lưu không này.

Giải quyết tranh chấp khi sử dụng đất lưu không

Tuy đất lưu không là đất thuộc quyền quản lý của nhà nước nhưng trong thực tế có rất nhiều trường hợp xảy ra tranh chấp về việc sử dụng đất lưu không. Thông thường, đối với những tranh chấp này thì các bên tranh chấp phải tự thỏa thuận với nhau sau đó trình lên Ủy ban nhân dân cấp xã để được chấp thuận. Trong trường hợp các tranh chấp không thể xử lý dựa trên việc thỏa thuận thì sẽ do Ủy ban nhân dân cấp xã đứng ra hòa giải.

Quy định xử phạt hành vi chiếm dụng đất lưu không

Đất lưu không là đất thuộc quyền quản lý của Nhà nước, chính vì vậy người dân sẽ không được sử dụng đất lưu không nếu không có sự cho phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Các hành vi tự ý lấn, chiếm hay sử dụng đất lưu không được coi là hành vi vi phạm pháp luật.

Theo quy định tại khoản 4 Điều 10 Nghị định 102/2014/NĐ-CP, các hành vi lấn, chiếm đất không thuộc sở hữu cá nhân bao gồm đất lưu không sẽ bị xử phạt hành chính. Bên cạnh việc bị phạt tiền, các cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm sẽ bị buộc trả lại phần đất đã lấn chiếm sử dụng đồng thời phải khắc phục tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm.

Trên đây là những chia sẻ của chúng tôi về đất lưu không. Hy vọng thông qua bài viết này các bạn đã hiểu rõ hơn về đất lưu không.