Theo các chuyên gia kinh tế tài chính, xói mòn cơ sở thuế được hiểu như một hành vi trốn thuế của những người cần nộp thuế cho nhà nước theo hàng tháng hoặc hàng quỹ. Để tìm hiểu kỹ nguyên nhân và hậu quả của hoạt động này hãy cùng theo dõi bài viết sau để biết thêm chi tiết nhé!

Xói mòn cơ sở thuế là gì?

Xói mòn cơ sở thuế là hành vi trốn thuế của người có nghĩa vụ nộp thuế cho nhà nước. Biểu hiện của hành vi này là vốn mỏng, thương mại điện tử, thiên đường thuế…

Xói mòn cơ sở thuế đi liền với dịch chuyển lợi nhuận, một trong các hành vi được các công ty, tập đoàn đa quốc gia hay sử dụng nhằm dịch chuyển nguồn lợi nhuận từ khu vực có mức thuế cao đến nơi có thuế thấp nhằm gia tăng lợi nhuận cá nhân hay doanh nghiệp mình.

Thực trạng hiện nay

Hiện tượng xói mòn có sở thuế này thường diễn ra ở các nước đang phát triển hay những thiên đường thuế. Bởi thực tế chỉ có những nước đang phát triển mới thường có hoạt động mở của đất nước thu hút đầu tư nước ngoài với hạn thuế thấp hoặc không đánh thuế để tạo điều kiện đầu tư trang thiết bị kỹ thuật và cơ sở sản xuất trên chính đất nước họ.

Phần sẽ thúc đẩy được kinh tế và các ngành nghề trong nước (đang phát triển) có thêm phần khởi sắc, phần giúp giải quyết tình trạng khan hiếm việc làm. Tăng mức thu nhập bình quân đầu người hàng năm… Nhưng đồng thời kéo theo đó là những hoạt động trốn tránh trách nhiệm và nghĩa vụ đóng thuế với nhà nước.

Thay vì họ phải bỏ ra quá nhiều tiền thuế mặt bằng, kỹ thuật hay nhân công tại nước sở tại để tạo ra được một sản phẩm, khi đến tay người dùng thì phần lời lãi chẳng đáng là bao. Vậy việc chọn một đất nước có cơ sở thuế thấp, có nhân công lao động rẻ mà vẫn tạo ra được sản phẩm với chất lượng tương đương thì chắc chắn lợi ích sẻ cá nhân và doanh nghiệp sẽ cao hơn.

Hiện nay Việt Nam ta là một trong những quốc gia đang phát triển và đang trên đà hội nhập quốc tế. Chúng ta bắt buộc phải mở cửa đất nước để thu hút vốn đầu tư nước ngoài nhằm tạo ra nhiều ngành nghề và công ăn việc làm cho lao động. Do đó, đôi khi các cơ quan này đã lợi dụng và trốn tránh trách nhiệm thuế với nước ta và nước sở tại theo nhiều hình thức.

VD: để sản xuất ra một chiếc quạt điện cao cấp tại Mỹ thì doanh nghiệp cần phải đóng rất nhiều loại thuế như: thuế mặt bằng, thuế công sưởng, thuế xuất khẩu… Nhưng nếu đặt nhà máy sản xuất ở Việt Nam vẫn có thể tạo ra chiếc quạt điện cao cấp với các thiết bị máy móc tương đương. Nhượng được cắt giảm hay hạn chế tối đa các loại thuế vừa kể trên.

Cụ thể nhiều công ty đa quốc gia chỉ giao dịch thương mại nội bộ chiếm khoảng 30% tổng giá trị thương mại toàn cầu. Điều này dẫn đến sự khó khăn trong kiểm soát cũng như các hệ lụy tài chính về sau.

Hậu quả của việc xói mòn cơ sở thuế

• Ngân sách nhà nước thất thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp ước tính rơi vào 4 đến 10 % trên tổng số thuế cần thu về trên các đầu doanh nghiệp. Tương đương với 100 – 200 tỷ USD/ năm.
• Sự thiếu minh bạch trong thuế ngày càng diễn ra trầm trọng
• Mất đi sự bình đẳng thuê trong mỗi quốc gia
• Dẫn đến tình trạng cạnh tranh không lành mạnh của nhiều cơ quan doanh nghiệp
• Ảnh hưởng chung đến nền kinh tế toàn cầu, trong đó nguy hại nhất là các nước đang phát triển.

Nguyên nhân dẫn đến xói mòn cơ sở thuế

Chính sách về vốn chủ sở hữu và phí vay lãi

Thông thường những đơn vị doanh nghiệp có thuế mỏng thường phải chịu mức thuế rất lớn. Do đó các doanh nghiệp nước ngoài thường tạo ra các khoản vay nội bộ giữa doanh nghiệp đón đầu với các doanh nghiệp con.

Các doanh nghiệp lớn thường cho các doanh nghiệp nhỏ hoạt động ở nước ngoài với các khoản vay lớn có lãi suất cao để tạo ra chi phí trả lại lớn. Tuy nhiên, thực tế thì hành vi này chỉ phải trả mức thuế rất thấp. Sau khi có cơ sở tại các nước thành viên thì đơn vị này sẽ cung cấp linh kiện, nguyên vật liệu để công ty nhỏ sản xuất. Các công ty con sẽ báo cáo rằng mình không đủ ngân sách lấy hàng, công ty lớn chưa hoàn vốn và thời gian hoàn vốn bị kéo dài. Khi lợi nhuận phát sinh sẽ được chuyển ngược về các doanh nghiệp ở nước ngoài.

Quản lý thương mại điện tử

Nếu trước kia khi công nghệ số chưa phát triển các chủ đầu tư phải xây dựng nhà máy, công ty, trụ sở tại các nước thành viên thì nay chỉ cần quản lý trên các phần mềm số (điện tử) và cấp vốn cho người bản địa kinh doanh. Sau cùng họ tiến hành thu lợi nhuận.

Hình thành cơ sở thường trú

Hiện ta không khó để bắt gặp một công ty con với danh nghĩa công ty nước ngoài hay công ty có vốn đầu tư nước ngoài. Đơn thuần chỉ là một văn phòng đặt làm trụ sở tại các trung tâm thành phố lớn… Hoạt động này giúp các doanh nghiệp trốn thuế dễ dàng hơn.

Biện pháp chống xói mòn cơ sở thuế

• Tiến hành rà soát tổng thể các doanh nghiệp trong và ngoài nước, đặc biệt những doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
• Thường xuyên tuyên truyền nâng cao nhận thức cho các cơ quan quản lý, cộng đồng doanh nghiệp về đầu tư cùng những rủi ro do xói mòn thuế gây ra.
• Yêu cầu các doanh nghiệp thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ thuế với nhà nước.
• Nghiên cứu thay đổi các luật kinh doanh thuế đối với các đơn vị cơ quan nước nước ngoài đặt cơ sở, trụ sở, công ty tại nước ta.
• Thay đổi quy chế và chế tài lại đối với các cơ quan và trụ sở hiện hữu tại nước ta
• Xử phạt nghiêm minh các đơn vị trốn tránh nghĩa vụ đóng thuế với nhà nước.

Bài viết trên đây đã phần nào chỉ ra được nguyên nhân, hậu quả và cách khắc phục xói mòn cơ sở thuế hiện hành. Hy vọng những thông tin trên hữu ích với bạn. Hãy tiếp tục theo dõi trang web để có thêm kiến thức kinh doanh tài chính mỗi ngày bạn nhé!